برگزاری نشست علمی «پژوهش و رسانه‌ها» در سالن اجلاس سران با حضور اساتید دانشکده
نشست علمی-تخصصی «پژوهش و رسانه‌ها» یکشنبه، ۲۶ آذرماه با هدف بررسی نقش رسانه‌ها در معرفی، تبیین و تشریح دستاوردهای علمی، پژوهشی و فناورانه به همت اداره کل روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با حضور استادان ارتباطات در سالن اجلاس سران برگزار شد.
هادی خانیکی، استاد ارتباطات، مهدی فرقانی، استاد روزنامه‌نگاری ، غلامرضا غفاری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزرات علوم، تحقیقات و فناوری، حمید مدقق، استاد روزنامه‌نگاری و سردبیر خبر تلویزیون و علیرضا عبدالهی‌نژاد، مدیر کل روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سخنرانان این نشست بودند.
در این نشست، محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات، ضمن ابراز خوشحالی از ایجاد پیوند بین حوزه علم و رسانه توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به لزوم شکل‌گیری همگرایی بین این دو حوزه اشاره کرد و گفت: به عقیده یک نظریه‌پرداز هم اگر امروز رسانه‌ها چیزی را منعکس کرده‌اند، وجود دارد حتی اگر واقعیت نداشته باشد، همچنین اگر رسانه‌ها چیزی را منعکس نکنند، وجود ندارد حتی اگر آن چیز واقعیت داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه راه فراری از رسانه‌ها وجود ندارد و باید راه همزیستی را پیش گرفت، اظهار کرد: این امر نیازمند اصلاح نگرش‌ها در هر دو حوزه تولید علم و رسانه است، در گذشته تصور این بود که اگر فعالیت علمی رسانه‌ای شود مبتذل و ناکارآمد میشود، چنانچه در ایران نیز حوزه علم و رسانه تا حد زیادی از یکدیگر بیگانه بوده‌اند.
فرقانی در رابطه با دلیل این بیگانگی گفت: این موضوع به این دلیل است که تصور میشود که فعالیتهای علمی واجد ارزش‌های خبری لازم خصوصاً ارزش‌های خبری شهرت و درگیری نیستند، این در حالی است که با وجود گذشت ۱۵۰ سال از انتشار اولین نشریه علمی در ایران، این گفتمان همچنان یک گفتمان جدید است که باید به آن پرداخته شود.
وی ادامه داد: نگاه جدید در رابطه با رسانه‌ای شدن عرصه علم این است که اگر علم بخواهد در زندگی روزمره رسوخ پیدا کند و شکل سنتی جامعه را تغییر دهد و اصلاح کند باید به یک فرهنگ تبدیل شود و کاربرد عمومی پیدا کند که این امر نیز بدون همراهی رسانه‌ها امکان پذیر نیست.
فرقانی به لزوم اصلاح نگرش در حوزه‌های تولید علم، رسانه‌ها و سیاستگذاریهای کلان تأکید کرد و گفت: ما باید نگرش خود را نسبت به این سه حوزه اصلاح کنیم، چراکه هنوز هم در حوزه سیاستگذاریهای کلان به رسانه‌ها به‌عنوان یک مزاحم و مداخله‌گر نگاه میشود.
وی افزود: امروزه در حوزه علم تحولاتی در دنیا رخ داده است و ما نیازمند علمی شدن رسانه‌ها هستیم، بنابراین از آنجایی که زندگی بدون رسانه‌ها نیز غیرممکن است، همه حوزه‌های فعالیت انسانی اعم از اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و همه مدیران ما در حوزه فعالیت خود باید به یک پیوست رسانه‌ای بیاندیشند.
فرقانی از نبود روزنامه‌نگاران علم در ایران خبر داد و گفت: ما در ایران با نبود روزنامه‌نگاران و متخصصانی که رویدادها و دستاوردهای علمی را بازتاب دهند و به تولید محتوای علمی بپردازند و علاوه بر توانایی در شناخت جایگاه، صحت و دقت علمی، به رویدادها، تحولات و تولیدات علمی ساختار رسانه‌ای و قابل انعکاس هم بدهند، مواجه هستیم.
وی اضافه کرد: علاوه بر این چنین محتوایی باید برای مخاطبان مشکل پسند امروزه هم جذابیت لازم را داشته باشد، چراکه این مخاطبان آگاه هستند و به تمام منابع، امکانات و بانک‌های اطلاعاتی دسترسی دارند.
فرقانی در رابطه با پیوست رسانه‌ای گفت: پیوست رسانه‌ای به آن معنا است که شاید لازم باشد برای برنامه‌های علمی و پژوهشی از ابتدا یک پیوست علمی تعریف شود، همچنین در این راستا باید پدیده را از منظر خود رسانه‌ها هم مورد بررسی قرار دهیم تا ببینیم که یک پدیده از نظر رسانه نیز دارای ارزش خبری و قابلیت انتشار هست یا خیر.
وی ادامه داد: بنابراین باید این نکته را در نظر گرفت که هر رویدادی برای رسانه‌ها ارزش خبری ندارد و به‌عنوان خبر در نظر گرفته نمی‌شود و رسانه‌ها با شناختی که از افکار عمومی و علایق مخاطبان دارند، برنامه و خبر خاصی را منتشر می‌کنند.
استاد روزنامه‌نگاری دانشگاه علامه طباطبائی خاطر نشان کرد: براین‌اساس ما باید برخی از ارزش‌های خبری مورد نظر رسانه‌ها را در برنامه‌های علمی و پژوهشی خود بگنجانیم، در نتیجه اگر جامعه علمی و پژوهشی ما خواستار تبدیل نگرش سنتی به نگرش علمی و همچنین تبدیل علم به فرهنگ جامعه است، راهی جز رسانه‌ای شدن دستاوردهای علمی و پژوهشی در چارچوب ارزش‌های خبری رسانه ندارد.
فرقانی با اشاره به اینکه جامعه در اتاق‌های در بسته به ضرورت علم پی نمی‌برد، اذعان کرد: اگر هرکس در اتاق خود بنشیند و به فعالیت شخصی خود بپردازد جامعه از نظر علمی متحول نمی‌شود و از آنجایی که ما نیز کشوری در حال توسعه هستیم باید از اقدامات و فعالیتهای که در نهایت منجر به توسعه علمی و ملی ما می‌شوند حمایت کنیم، چراکه توسعه ملی جز از طریق توسعه علمی امکان پذیر نیست و توسعه علمی نیز در گرو فعال شدن جامعه علمی دانشگاهی شامل محققان و استادان و رشد و ارتقای روزنامه‌نگاری و ارتباطات علم است.
وی از برنامه راه‌اندازی رشته ارتباطات علم در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه علامه طباطبائی خبر داد و گفت: به همت دکتر خانیکی در تلاش هستیم تا بتوانیم بخشی از این مسئله را جبران کنیم، همچنین ما باید علم و دستاوردهای علمی را به یکی از اولویت‌های اجتماعی و یک مسئله مهم برای مردم تبدیل کنیم، این امر نیز نیازمند این است که مردم احساس کنند این مسئله تغییر مثبتی در زندگی آنها ایجاد می‌کند.
فرقانی در پایان تصریح کرد: همچنین این تولیدات علمی باید مورد استفاده قرار بگیرند و در زندگی روزمره مردم تأثیر بگذارند و تنها در حد یک تولید و محتوای علمی صرف باقی نمانند بلکه کاربرد داشته باشند.
همچنین هادی خانیکی، مدیر گروه ارتباطات، در رابطه با چگونگی تسهیل ارتباط بین رسانه‌ها و حوزه پژوهش گفت: اگر بین رسانه‌ها و حوزه علمی و پژوهشی یک معنای مشترک ایجاد شود، دیگر اختلالات ارتباطی شکل نمی‌گیرد، همچنین تسهیل این ارتباط نیازمند یک میانجی است که روزنامه‌نگاران علم هستند.
وی در رابطه با اینکه «چطور میشود که مسئله دانشگاه و پژوهش مسئله رسانه‌ها شود؟»، اظهار کرد: دانشگاه زمانی به مسئله جامعه و رسانه تبدیل میشود که فعالیتهای پژوهشی صورت گرفته در آن به برآیند آرزوها، نگرانی‌ها و دغدغه جامعه تبدیل شود، یعنی تنها زمانی ارتباط بین دانشگاه و رسانه برقرار میشود که پژوهش به‌عنوان امری انتزاعی و دور از ذهن به کار نرود.
خانیکی ادامه داد: برخی این انتقاد را وارد می‌کنند که در اثر این فرآیند، علم و پژوهش عامه پسند میشود اما بنده معتقدم که عامه پسند نمی‌شود بلکه عامه فهم میشود، این به آن معنا است که نیاز به مترجمان و روزنامه‌نگاران علم و به‌طور کلی کسانی که قدرت عمومی کردن پژوهش و فرآورده‌های دانشگاهی را داشته باشند، وجود دارد.
مدیرگروه ارتباطات افزود: از آنجایی که دانشگاه وظیفه گسترش افق‌ها در هر زمینه‌ای را دارد، دانشگاه و پژوهش باید نسبت به جامعه پیشرو باشد، چراکه وظیفه دانشگاه گسترش افق‌ها در جامعه در هر زمینه‌ای است، بنابراین در تعریف یک رابطه عمودی که حوزه دانشگاه و پژوهش را در رأس و مردم را در پایین قرار می‌دهد، می‌توان از رسانه‌ها به‌عنوان کنشگر سوم یاد کرد، به‌طوری که بین این سه عنصر ارتباط ارتباط و گفتمان برقرار شود.
خانیکی ادامه داد: اگر این اتفاق بیفتد کلیشه موجود مبنی بر اینکه رسانه‌ها بسته‌های فناورانه علمی و پژوهشی را تبلیغ کنند، از بین خواهد رفت، بنابراین رسانه‌ها تنها زمانی میتوانند در این زمینه مؤثر واقع شوند که بین جامعه و نهاد دانشگاه بتوانند به‌عنوان میانجی عمل کنند و گفت و گویی را شکل دهند.
وی تصریح کرد: این به آن معنا است که رسانه‌ها تنها آن دسته از پژوهش‌های دانشگاهی را میتوانند به جامعه علمی ارائه دهند که از جذابیت لازم برای ایجاد بحث و گفت‌وگو در جامعه برخوردار باشد و قابلیت دیده و شنیده شدن را داشته باشد، بنابراین جامعه علمی برای دیده شدن دستاوردهای خود باید آنها را به استانداردهای رسانه‌ای نزدیک کند.
خانیکی در رابطه با استانداردهای رسانه‌ای، گفت: استانداردهای رسانه ای معیارهایی هستند که میتوانند یک موضوع علمی را برای گروه‌های مختلف مخاطبان قابل تأمل، دیدن و شنیدن کند، بنابراین بسته‌بندی‌های پیام باید متناسب با بازار پیام باشد، در اینجا بازار پیام، عموم مردم هستند که ذائقه آنها دانشورانه نیست.
استاد ارتباطات تأکید کرد: البته در این مرحله مرز باریک و حساسی وجود دارد و باید مراقب بود که محصولات دانشگاهی و پژوهشی عوامانه و عوام‌زده نشود، چراکه در این صورت شبه علم می‌تواند جای علم را بگیرد، چراکه وقتی کار تحقیق سخت میشود محققانی دروغین و نا آگاه پدید می‌آیند.
وی اضافه کرد: بنابراین اگر زبان علم ساده و به جامعه نزدیک شود، دیگر نگاه ما به رسانه‌ها به‌عنوان ابزارهای برجسته‌سازی دستاوردهای علمی عوض میشود، چراکه دستاورد علمی نیازی به تبلیغات و برجسته کردن علمی ندارد، بنابراین به این معنا اخبار دستاوردهای علمی نوعی از اخبار توسعه است و نهاد پژوهشی باید قدرت برجسته‌سازی فرصت‌ها و تهدیدات موجود در جامعه را داشته باشد.
خانیکی در پایان گفت: در نتیجه بدون پیوند واقعی دانشگاه با جامعه و نزدیکی پژوهش‌های آکادمیک به مسائل اجتماعی و به خواسته‌های عمومی اساساً انجام کار رسانه‌ای موفق در حوزه دستاوردهای پژوهشی ممکن نیست و در وهله نخست باید بر سوگیری رسانه‌ها و فهم از پژوهش تأکید شود، بنابراین باید بپذیریم که دانشگاه دیگر مانند گذشته در برج عاج قرار ندارد و برای ادامه حیات خود ناگزیر از تعامل و کنشگری است که مسیر آن هم از طریق رسانه‌ها میگذرد، رسانه‌ها نیز در چنین شرایطی میتوانند به ارتباط دوسویه بپردازند.
علیرضا عبداللهی‌نژاد هم در این نشست گفت: بنابر گفته رئیس دانشگاه اهواز، در شرایط تحریم کشور یکی از ۱۰ گره اصلی وزارت نفت، به دست توانمند پژوهشگران و ایده‌پردازان دانشجو از طریق ساخت دستگاه‌هایی برای استخراج نفت صورت گرفت.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در رابطه با اقدامات انجام شده در حوزه مقابله با ریزگردها افزود: اکنون با کمک پژوهشگران دانشگاهی در این حوزه اقدامات مناسبی انجام شده است و درحال حاضر دانشگاه‌های مختلف حوزه علوم انسانی نیز فعالیت متفاوتی را در این راستا انجام می دهند.
عبداللهی‌نژاد با اشاره به سخنرانی معاون اول رئیس‌جمهور در نوزدهمین جشنواره تجلیل از پژوهشگران و فناوران برگزیده کشور که صبح امروز در سالن اجلاس سران برگزار شد، اظهار کرد: با توجه به نقش اساسی دانشگاه‌ها در حل مشکلات کشور، دکتر جهانگیری نیز امروز بر فعال‌ترشدن آنها به منظور رفع چالش‌های موجود تاکید کرد.
مدیرکل روابط عمومی وزارت علوم در رابطه با کارکرد رسانه‌ها در عصر حاضر بیان کرد: درحال حاضر رسانه‌ها از حاشیه به متن آمده‌اند لذا امروزه هر چه بر مهارت‌های رسانه‌ای تاکید کنیم می‌توانیم دستاوردهای خود را در حوزه رسانه به نحو بهتری ارائه دهیم.
منبع خبر: عطنا
نظر شما :