نقش علم در خدمت به جامعه

پنجمین نشست تخصصی کرسی یونسکو با موضوع «علم در خدمت جامعه، نقش حق دسترسی بر علم» با حضور مجازی «دکتر علی اصغر کیاء رئیس کرسی ارتباطات علم و فناوری در دانشگاه علامه طباطبائی»؛ «کنستانتینوس تارارس، متخصص برنامه، حقوق و گفتگوی بین فرهنگی یونسکو»؛ «آنجلا ملو، مدیر واحد تحقیقات، اخلاق و شمول؛ بخش علوم اجتماعی و انسانی یونسکو»، «هله پورسدام، استاد تاریخ و حقوق فرهنگی دانشگاه کپنهاگ دانمارک»؛ «کوادوو آپیاگی آتوآ، دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه غنا»؛ «خوان پابلو بوهوسلاوسکی، محقق شورای ملی تحقیقات علمی و فنی آرژانتین» و «مونیکا پلوزا، دانشیار پژوهشی و کاندیدای دکترا در دانشگاه لوسرن و مشاور حقوق بشر بر علم»، که به عنوان پیش بینی کننده دیپلماسی علمی ژنو سوئیس بودند؛ به صورت مجازی برگزار شد.

در این نشست دانش علمی دانشمندان به دلیل مشارکت در مبارزه با بیماری ها و پیامدهای آن، کشف واکسن ها در زمان بی سابقه و همچنین کمک به حفظ عملکرد جوامع و اقتصاد به طور گسترده مورد تحسین قرار گرفت. با این حال، پتانسیل کامل علم، استفاده نشده باقی خواهد ماند؛ مگر اینکه تعهدی استوار به رویکرد مبتنی بر حقوق بشر، با حق علم در مرکز وجود داشته باشد.

در بخش های دیگری از این سمینار به موضوع اطلاع رسانی و نقش مهم آن در سازمان و اجرای قوی تر این حق و استفاده از پتانسیل آن تأکید شد. کرسی های یونسکو، و به طور کلی جامعه دانشگاهی، سهم ارزشمندی در شفاف سازی بیشتر محتوای حق بر علم، افزایش آگاهی از داده های علمی و ادغام آنها در سیاست و توسعه راهبردهایی برای اجرای کامل این حق، افزایش آگاهی از پیامدهای این حق و حمایت از رویکرد حقوق محور برای تبدیل شواهد علمی به سیاست دارند کمک ارزشمندی می کنند.

نیاز به چنین تغییر پارادایم از جمله با دو روند نگران‌کننده تقویت می‌شود: نابرابری مداوم در دسترسی به دانش علمی و کاربردهای پیشرفت علمی و دور باطل از بین رفتن اعتماد به علم و نقض آزادی علمی و ایمنی دانشمندان. چنین ملاحظاتی زیربنای فراخوان کشورهای عضو یونسکو در دویست و شانزدهمین جلسه هیئت اجرایی سازمان برای تقویت اجرای توصیه یونسکو در مورد علم و پژوهشگران علمی (2017) بود، ابزاری که دیدگاهی مبتنی بر ارزش از علم را بیان می کند.

گفتنی است؛ هفتاد و پنجمین سالگرد اعلامیه جهانی حقوق بشر (UDHR)، که در سراسر سال (2023) جشن گرفته شد، مناسب ترین فرصت برای افزایش آگاهی در مورد حق محوری مشارکت در پیشرفت علمی و مزایای آن است.