کار داوطلبانه باعث جاری شدن حیات فرهنگی خلاقانه در دانشگاه می‌شود
به مناسبت روز داوطلب و دانشجو، نشست تخصصی «دانشگاه و فعالیتهای داوطلبی و بزرگداشت شهید حسین علیمرادی»، شنبه ۱۵ آذر ماه، با حضور دکتر وحید شالچی، دانشیار گروه پژوهشگری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر کبری محمدی، مشاور رییس سازمان جوانان جمعیت هلال احمر، دکتر علیرضا عبدالهی‌نژاد، استادیار گروه روزنامه‌نگاری دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر علی‌اکبر تاج‌مزینانی، دانشیار گروه تعاون و رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر آرمین امیر، استادیار گروه مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان دبیر، به همت معاونت پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی، باشگاه خبری عطنا و کانون هلال احمر دانشگاه علامه طباطبایی به صورت مجازی در بستر اسکای‌روم برگزار شد. ابتدا دبیر نشست دکتر آرمین امیر، متنی را قرائت کرد:
حسین علیمرادی نمونۀ ارزشمند یک کنشگر اجتماعی و داوطلبی دغدغهمند بود
روز جهانی داوطلب روزی برای پاسداشت فعالیتهای داوطلبانه و مشارکت اجتماعی افراد در صحنه‌های مختلف زندگی است. می‌توان گفت فعالیت داوطلبانه هر اقدام موثر و خیرخواهانه‌ای است که بدون چشم‌داشت و در جهت نفع عمومی در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی انجام می‌گیرد. داوطلبان با ارجح دانستن نفع جمعی و درک اهمیت توسعه ابعاد گوناگون جامعه‌ی خود به انجام چنین فعالیت‌هایی دست می‌زنند تا دنیا را جایی بهتر و عادلانه‌تر برای زیستن گردانند.
اما این دهش عشق و خدمت، چون هر بخشندگی دیگری با برکات بسیاری برای داوطلبان همراه است و منجر به توانمندسازی، گسترش شبکه‌های ارتباطی، ارتقا توانایی‌های عملی و علمی ایشان می‌گردد و به این همین دلیل است که در بسیاری از کشورهای جهان در خانواده و نظام‌های آموزشی، فرصتی برای انجام امور داوطلبانه توسط دانش آموزان و دانشجویان در نظر گرفته می‌شود تا ضمن فرهنگ‌سازی مشارکت اجتماعی، نوجوانان و جوانان بتوانند در سایه تجربه‌های خیر، بر دانش و مهارت و تجربه خود بیفزایند.
جالب اینجاست که در مناسبت‌های تقویمی ما، روز داوطلب و دانشجو در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و این پیوند تقویمی میتواند حامل پیامی باشد که شناخت وجهۀ کنشگری اجتماعی دانشجو نیز در کنار ابعاد علمی و فعالیت در دیگر عرصه‌ها سازنده و مهم است، که نسبت به آن غفلت ورزیده‌ایم. سال‌هاست در روز دانشجو تنها به نیاز دانشجو به کنشگری سیاسی معرفی می‌شود حال آنکه کنشگری صحیح سیاسی نیازمند به شناخت زمینه‌ای از جامعه، داشته‌ها و نداشته‌ها و اشراف به آسیب‌های اجتماعی است. علاوه بر این، شرایط امروز جامعه ما نیاز مبرمی به فعالیت جوانان در عرصه‌های جهادی و داوطلبی برای رفع مشکلات در دور و نزدیک دارد.
حسین علیمرادی نمونه ارزشمند یک کنشگر اجتماعی و داوطلب دغدغهمند بود که علی‌رغم سن و سال کم، یک راه طولانی و پربرکت و زندگی با کیفیت را پیمود و توانست برای یکی از محروم‌ترین مناطق کشور، یک بنیاد یاری برپا کند، آن منطقه دورافتاده را بشناساند و در جهت بهبود کیفیت زندگی و آموزش در آن منطقه دست‌های یاری بسیاری را به هم برساند و بنیاد غم براندازد.
در ادامه نشست، دکتر وحید شالچی، دانشیار گروه پژوهشگری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی اولین سخنرانی بود که مطالب خود را ارایه کرد؛
کار داوطلبانه امکان دفاع از ارزش‌های انسانی را فراهم می‌کند
اگر بخواهیم بحث را از زمینۀ بزرگتری آغاز کنیم باید بگویم که ما در جامعه‌ای به سر می‌بریم که به دلیل نوع اقتصاد و ساختارهایی که در آن وجود دارند، از جمله ساختار سرمایه‌داری، کسب سود به عنوان مهمترین هدف شناخته می‌شود و موفقیت تعریف مادی پیدا می‌کند.چنین جامعه‌ای، عقلانیت متناسب با خودش را هم پیدا می‌کند، یعنی عقلانیت ابزاری نسبت به خِرد دست بالا را می‌گیرد و پی‌جویی منفعت شخصی مهم می‌شود.
امر داوطلبانه، امر مهمی است که باید به آن بپردازیم؛ در واقع در مقابل هجوم آن واقعیت‌ها چه از نوع عینی و چه از نوع ذهنی به زندگی امروز ما، کار داوطلبانه شاید تنها حوزه‌ای است که میتواند به ما این امکان را بدهد که از ارزش‌های انسانی دفاع کنیم، چون لزوماً دفاع از ارزش‌های انسانی، حاوی منفعت نیست و خیلی از عرصه‌های رسمی کار و فعالیت در واقع متأثر از این فضای جهانی شکل می‌گیرد؛ از این جهت کار داوطلبانه اهمیت راهبردی پیدا می‌کند.
در دانشگاه هم اگرخوب نگاه و تحلیل کنیم، به نظر میرسد در این صورت اهمیت کار انتقادی بیشتر می‌شود. دانشگاهی که بنا به اقتضائات در سیر تاریخی و در همگرایی با خیلی از نهادهای اجتماعی در ایران و یا فراتر از ایران، در حال تبدیل شدن به پدیده‌ای است که از آدم‌های درون دانشگاه، آدم‌هایی که صرفاً با اهداف بروکراتیک و منافع عمل کنند، بسازد.
کار داوطلبانه دانشگاه را به جامعه متصل می‌کند
در یک چنین بافت اجتماعی، دانشگاه گویا یک سیستم در خود می‌شود، سیستمی که مقاله تولید می‌کند برای مقاله، کتاب برای کتاب، محتوای تدریس برای تدریس و محتوای پژوهش برای ارتقا، در چنین سیستمی کار داوطلبانه جایگاهی کلیدی دارد و میتواند روح دانشگاه را به دانشگاه برگرداند و او را از خشکی بروکراتیکی که در آن قرار گرفته، نجات دهد و شهروندانی از دانشگاه بیرون بیایند که نسبت به جامعه، احساس مسئولیت کنند و دانش را در خدمت جامعه به کار گیرند و نسبت به اقتضائاتی که جامعه دارد، در آن تدبر کنند.اگر از این منظر نگاه کنیم، در واقع اهمیت کار داوطلبانه شناخته می‌شود و به نوعی درمان دردهای دانشگاه هم می‌شود.
در چنین بستری است که کار داوطلبانه مهم می‌شود و الگوها و نمادهایی مثل علیمرادیِ عزیز نشان می‌دهند کار داوطلبانه اولاً چگونه میتواند روح دانشگاه را به آن برگرداند و دوم دانشگاه را به جامعه برگرداند و جامعه را به دانشگاه متصل کند و همچنین نشاندهنده این است که جوان و نسل نو چقدر میتواند به رغم همۀ دشواری‌هایی که وجود دارد، موثر باشد. اگر با چنین زمینه‌ای به بحث نگاه کنیم، نکته این است که کار داوطلبانه چه کاری میتواند در دانشگاه انجام دهد و چه فوایدی دارد.
مهارت کار جمعی یکی از دستاوردهای کلیدی کار داوطلبانه است
اگر بخواهیم در سطح فردی نگاه کنیم، این تجربه برای کسانی که درگیر کار داوطلبانه می‌شوند، تجربه‌ای بسیار غنی به شمار می‌آید؛ در کار داوطلبانه شما می‌توانید با مجموعه‌ای از انسان‌های جدید مرتبط شوید و شبکه‌های اجتماعی جدیدی پیدا کنید که این شبکه‌ها میتوانند ضامن موفقیت شما در طول دورۀ زندگی باشند.
نکتۀ دیگری که در این زمینه وجود دارد به دست آوردن تجربه است؛ تجربه‌ای که نه فقط خودش را در پر کردن رزومه نشان می‌دهد، که البته آن هم خوب است اما علاوه بر آن این تجربه، تجربۀ تعامل با انسان‌ها و سازمان‌ها برای پیش بردن اهداف است. مهارت دیگری که کار داوطلبانه به دنبال دارد و خیلی هم اهمیت دارد، مهارت کار جمعی با دیگران است که مهارتی کلیدی به شمار می‌رود. مهارت کار جمعی، عامل موفقیتی است که جوانانی که درگیر کار داوطلبانه هستند آن را به دست می‌آورند و تا پایان عمر از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند.
مهارت دیگری که در کار داوطلبانه به دست می‌آید مهارت رهبری است.بزرگواران می‌دانند که عرصه‌های مختلفی برای انجام کار داوطلبانه در دانشگاه وجود دارد. یکی از عرصه‌هایی که در این زمینه وجود دارد، که دغدغۀ امروز جهان هم هست، بحث فعالیتهای زیست‌محیطی است.حوزۀ دیگری که در این زمینه وجود دارد، بحث هنر و فعالیتهای فرهنگی است که انجام می‌شود؛ عمده فعالیتهای هنری فرهنگی، در دانشگاه‌های ایران و دیگر نقاط جهان بر عهده دانشجویان است. هنر، عالی‌ترین ثمرۀ زندگی هر انسانی در طول تاریخ بوده است؛ درگیر شدن با هنر فرهیختگی‌ای را به وجود می‌آورد که برای اشخاص بسیار ارزشمند است و از آنها اشخاص دیگری می‌سازد.
حوزۀ دیگری که اهمیت دارد فعالیتهای خیرخواهانه هستند؛ کمک به اقشار آسیب‌پذیر، کمک صرفاً به معنای کمک مادی نیست، بلکه میتواند در قالب کمک‌های علمی باشد، میتواند حتی در قالب کمک به این باشد که چگونه صدای کسانی باشیم که به دلیل فقر و دلایل دیگر، صدایشان کمتر به گوش دیگران میرسد.حُسن بزرگ کار داوطلبانه برای دانشگاه این است که به جاری شدن آن حیات فرهنگی خلاقانه در دانشگاه، که یکی از سه ویژگی اصلی دانشگاه به شمار می رود، کمک می‌کند.
دانشگاه در صورتی میتواند علم نافع تولید کند که به جامعه متصل باشد
اگر قرار باشد در دانشگاه فقط به امر آموزش پرداخته شود که این کار از عهدۀ آموزشگا‌ه‌ها هم برمی‌آید، اگر هدف صرفاً پژوهش باشد که شرکت‌های هایتک بهتر میتوانند آن را انجام دهند؛ همۀ جذابیت دانشگاه به همین خلاقیت فرهنگی است که به نظر میرسد شدیداً منوط به انجام این کارهای داوطلبانه است. دانشگاه در صورتی میتواند علم نافع تولید کند که ابتداً خودش به جامعه متصل باشد؛ کار داوطلبانه دقیقاً در همین نقطه کلیدی قرار دارد.
پس از دکتر شالچی، دکتر کبری محمدی، مشاور رییس سازمان جوانان جمعیت هلال احمر به بیان سخنان خود پرداخت؛
کار داوطلبانه باعث ایجاد سرمایۀ اجتماعی در کشور می‌شود
روز جهانی داوطلب فرصتی را فراهم می‌کند تا ما قدردان تمام انسان‌هایی باشیم که نیک‌اندیش هستند و در راه کمک به مردم و کار خیر در همۀ عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی عمرشان را می‌گذارند. نمونه‌ای از این فداکاری را شهید علیمرادی میدانیم که با آن نیت خیرخواهانه توانستند نقش‌آفرینی کنند و چه ثروتی ارزشمندتر و اثرگذارتر از اینکه یک فرد بداند که میتواند در جامعه اثرگذار باشد و شرایطی فراهم کند برای اینکه دنیا برای بهزیستی اجتماعی، مکان بهتری باشد. ما امروز را قدر میدانیم و صمیمانه از این عزیزان تشکر می‌کنیم؛
من به ویژه از خیرین و داوطلبانی که در جمعیت هلال احمر صادقانه ایثار می‌کنند و فرهنگ مشارکت، مسئولیت‌پذیری و نشاط اجتماعی را در جامعه توسعه می‌دهند قدردانی می‌کنم. این انگیزه‌ها طبیعتاً باعث ایجاد یک سرمایۀ اجتماعی در کشور می‌شوند. هر چقدر ما بتوانیم این سرمایه‌های اجتماعی را افزایش دهیم، میزان اثرگذاری روی انسان‌ها و امور خیر، نوع‌دوستی و بشردوستی افزایش پیدا می‌کند.
در ادامه، خانم دکتر محمدی در ارتباط با جمعیت هلال احمر توضیحاتی را ارائه نمود، و این نهاد را به عنوان یکی از نهادهای بین‌المللی‌ای که توانسته است بستری مناسب را برای پاسخگویی به فطرت انسانی فراهم می‌کند معرفی نمود.
کانون‌های دانشجویی بستری برای توجه به ایده‌های دانشجویان هستند
جمعیت هلال احمر با نزدیک به یک قرن فعالیت توانسته است، زمینه‌های ارزشمندی را برای اقدامات خیرخواهانه فراهم کند. ما در فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر که ۱۹۲ کشور عضو آن هستند، در جمع ۱۰ جمعیت برتر در دنیا قرار داریم و این فرصت عظیمی را برای نقش‌آفرینی در عرصه‌های ملی، حوادث طبیعی و بحران‌های اجتماعی ایجاد می‌کند. فرصتی که جمعیت هلال احمر فراهم می‌کند، فضایی را ایجاد می‌کند تا انسان‌ها بتوانند به فطرت خودشان پاسخ دهند؛ این بسترسازی باید فراهم شود برای این که افراد بتوانند در یک بستر مناسب ساختارمند به فعالیت در عرصه‌های داوطلبی مشغول شوند.
جمعیت هلال احمر همانطور که عزیزان می‌دانند یک‌سری سازمان‌های تخصصی دارد؛ «سازمان جوانان» بستر ورود افراد ۵ تا ۳۵ سال را فراهم می‌کند، «سازمان داوطلبان هلال احمر» ۳۵ سال به بالا و «سازمان امداد و نجات» که مجموعه‌ای از امدادگران و جوانانی هستند که در حوادث طبیعی نقش‌آفرینی می‌کنند و همچنین سازمان‌های تخصصی دیگری که در این جمعیت به اقدامات و کارهای داوطلبانه مشغول هستند.
سازمان جوانان ۷۳ سال قدمت دارد و این سابقۀ درخشان کمک می‌کند که ما بسترهایی را در کانون‌های مختلف در مراکز دانشگاهی و دانش‌آموزی فراهم کنیم. ما حدود ۸۰۰۰ کانون دانش‌آموزی داریم که در مدارس فعال هستند، حدود ۴۰۰۰ کانون داریم که در غنچه‌های هلال در مهدهای کودک فعال هستند و بیش از ۲۰۰۰ کانون جوانان و دانشجویان داریم که در مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها با تعاملات خوبی که با معاونت‌های فرهنگی و اجتماعی دانشگاه‌ها دارند، اقدامات خوبی انجام می‌دهند.
بنابراین ما در دانشگاه‌ها کانون‌هایی را داریم که دانشجویان عضو می‌شوند و آموزش‌هایی را داریم که آنها را توانمند می‌کند. وجود کانون‌های دانشجویی فرصت ارزشمندی را فراهم می‌کند تا بتوانیم از ایده‌ها و نظرات دانشجویان خوش‌فکر که به کار پژوهشی علاقه‌مند هستند، استفاده کنیم.دانشجویان میتوانند موضوعات پایاننامه‌ها و کارهای پژوهشی‌شان را با توجه به استراتژی‌ها و اهداف ارزشمندی که در فدراسیون وجود دارد تدوین کنند.
بین اعتیاد و کلیۀ فعالیتهای داوطلبانه رابطه منفی وجود دارد
من لازم می‌دانم اشاره کنم به دستاوردی که یکی از دانشجویان در پژوهشش آن را به دست آورده است. موضوع ایشان، فعالیتهای داوطلبانه در پیشگیری و آمادگی در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی به ویژه اعتیاد است. این مطالعه پیمایشی در بین هزار نفر از اعضای داوطلب سازمان جوانان انجام شده است. من خیلی خلاصه نتیجۀ این پژوهش را می‌گویم تا شما ببینید ظرفیت‌های داوطلبی چقدر میتواند در مهارت‌های تاب‌آوری و مهارت‌های اجتماعی به جوانان کمک کند. نتایج این پژوهش نشان داد، بین اعتیاد و کلیه فعالیتهای داوطلبانه، رابطۀ منفیِ معنی‌داری وجود دارد؛ به این بیان که هر اندازه که افراد به فعالیت داوطلبانه بیشتر گرایش داشته باشند به احتمال کمتری به سمت رفتارهای پرخطر از جمله اعتیاد گرایش پیدا خواهند کرد.
نتایج این پژوهش همچنین نشان می‌دهد که فعالیتهای داوطلبانه باعث افزایش روابط بین‌فردی موثر، گسترش شبکه اجتماعی افراد، افزایش مهارت‌های اجتماعی و افزایش سلامت روانی و شادکامی بین اعضا خواهد بود؛ از سوی دیگر انجام دادن این فعالیتهای ارزشمند باعث افزایش عزت‌نفس خواهد شد و افراد را در پیدا کردن چشم‌انداز حرفه و شغل در زندگی فردی‌شان یاری می‌دهد.
با انجام این فعالیت‌ها مهارت‌های اصولی و مهم زندگی کسب و مسیر آینده افراد روشن می‌شود و این حس خوب را در افراد ایجاد می‌کند و نسبت به دیگران و به نوعی نسبت به کسانی که فعالیتهای داوطلبانه ندارند از حالت انزوا و افسردگی بیرون می‌آیند و آنها را به سمت احساس مثبت و گرایش کمتر به رفتارهای پرخطر سوق می‌دهد. این بخش کوچکی از ۱۱۰ پارامتری بود که در این پژوهش به دست آمده بود و نشان می‌دهد که کار داوطلبانه اثرات اجتماعی، فردی، خانوادگی و در واقع اثرات روانی بسیار موثر و مثبتی را در بین کسانی که به خدمات داوطلبانه می‌پردازند ایجاد می‌کند.
ما بستری را فراهم کردیم که جوانان بتوانند با حوزه‌های بین‌المللی به ویژه با فدراسیون ارتباط برقرار کنند. طی چند سال گذشته ما دانشجویان علاقه‌مند را داشتیم که در واقع به خاطر فعالیتهای مستمر و موثری که داشتند به فدراسیون معرفی شدند و در پروژه‌های بین‌المللی شرکت کردند؛ یک نمونه از آن پروژۀ بنیاد ویلامارونی است که با همکاری فدراسیون و بنیاد ویلامارونی در کشور ایتالیا در حوزۀ اعتیاد اتفاق افتاد که بچه‌های ما به عنوان اعضای داوطلب در این پروژه شرکت و نقش‌آفرینی خیلی ارزشمندی در آن ایفا کردند.
اخیراً هم ما یک برنامه را در سازمان جوانان هلال احمر پیش‌بینی کردیم که تیم‌های بین‌المللی و حتی اگر لازم باشد کانون‌های بین‌المللیِ سازمان جوانان را راه‌اندازی کنیم؛ بچه‌ها در این کانون‌ها و تیم‌ها سازماندهی شوند و موضوعات پژوهشی آنها در جمعیت هلال احمر مطرح شود و انشاالله با تلاش بچه‌ها و دانشجویان عزیز ما بتوانیم جمعیت هلال احمر را در عرصه‌های بین‌المللی مثل گذشته به ویژه در حوزه‌های پژوهش توانمند کنیم و اقتدار جمعیت ملی را بیش از گذشته توسعه دهیم و نقش‌آفرینی ایران را نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح بین‌المللی داشته باشیم.
شهید علیمرادی کنشگری مسئولیت‌پذیر بود
در ادامۀ نشست دکتر علیرضا عبدالهی‌نژاد، استادیار گروه روزنامه‌نگاری دانشگاه علامه طباطبایی مطالب خود را ارایه دادند؛
در این زمینه ما به طور خاص در حوزۀ دانشگاه شهید علیمرادی را داریم؛ ایشان به عنوان نماد یک کنشگر مسئولیت‌پذیر می‌توانست همانند بقیه افراد فوق لیسانس یا دکتری بخواند و چیزی هم کم نداشت و بالاخره می توانست بیاید در این زمینه‌ها و جایگاه‌های بالایی را به دست آورد، اما ایشان بابت آن علاقه، تعهد، مسئولیت‌پذیری، کنشگری و آن نیت خالصانه‌ای که داشت خودش را وقف یکی از محروم‌ترین مناطق کشور کرد و جان پاکش را هم در این مسیر فدا کرد که خب از همین جا عرض سلام می‌کنیم به خانواده ایشان و به روح پرفتوح ایشان درود و سلام می‌فرستیم.
به نظر من ظرفیت‌های گران‌سنگی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور وجود دارد. انجمن‌ها، کانون‌ها، نهادهای صنفی و دانشجویی و تشکل‌های مختلفی داریم که زمینه و بستر لازم را برای برنامه‌ریزی در جهت توسعه مطلوب فعالیتهای داوطلبانه دانشجویان دارند، اما آن چیزی که در حال حاضر به نظر من مهم است، «گفتمان‌سازی» مطلوب در این حوزه و ترویج مفهوم داوطلبی و فعالیتهای داوطلبانه دانشجویان است.
به گمانم چند اولویت مهم ذیل این اولویت اساسی می‌شود قرارداد: اولویت یکم، گذر از فعالیتهای صرف سیاسی و وارد کردن کانال‌ها و جنبش‌های دانشجویی به فعالیتهای اجتماعی مبتنی بر خدمت عمومی است. اولویت بعدی، گفتمان‌سازی فعالیتهای داوطلبانه در دانشگاه‌ها است، به ویژه در شرایط کنونی که کشور با آن مواجه است. بحث بعدی که خیلی بحث مهمی است الگوسازی، نمادسازی و معرفی نمونه‌های موفق فعالیتهای داوطلبی دانشجویان در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی است؛ نمونه‌هایی از جنس همان فعالیتهای بنیاد دست‌یاری است که ما باید این را به عنوان یک الگو و نماد معرفی کنیم.
رسانه‌ها در ترویج فعالیتهای داوطلبی نقش کمرنگی دارند
اینجا اگر بخواهیم یک مفصل‌بندی و یک پیوندی میان این اولویت‌ها ایجاد کنیم، به نظر من رسانه‌ها نقش خیلی خیلی مهمی در این پیکربندی و پرداختن به این اولویت‌ها دارند. به نظرم این میتواند موضوع یک تحقیق گسترده باشد که بیایم ببینیم که چقدر فعالیتهای داوطلبانه دانشجویان در دانشگاه‌های سراسر کشور از جمله دانشگاه علامه طباطبایی و از جمله مورد شهید علیمرادی، در رسانه‌ها مطرح بوده و چقدر رسانه‌ها به بازنمایی و بیان این موضوع پرداخته‌اند.
آن چیزی که من آن را رصد دائمی می‌کنم به من می‌گوید که این موضوع در رسانه‌ها خیلی مشاهده نمی‌شود. وقتی ما از گفتمان‌سازی و ترویج صحبت می‌کنیم، اصطلاحاً ما یک الگو و یک راهبرد فرایندمدارِ آن را مد نظر داریم؛ هرچند من معتقدم که در سطح اخبار جداگانه نیز رسانه‌ها خیلی خوب ورود نکرده‌اند.
اگر ما قرار است این را در جامعه به عنوان یک گفتمان غالب در بیاوریم و جامعه را بسیج کنیم، باید حداقل در سطح شناختی، در آن لایه‌های اول اقناع اطلاع‌رسانی کنیم، در این زمینه هم به نظرم رسانه‌ها ورود و بروز خاصی نداشتند. به گمان من رسانه‌ها از یک سو و دانشگاه‌ها و روابط‌عمومی‌های نهاد آموزش عالی از سوی دیگر به این کنشگران اجتماعی و دانشجویان داوطلبی همچون مرحوم علیمرادی، سخت بدهکار هستند.
رسانه‌های ما به جای نمادآفرینی و چهره‌سازی صِرف از برخی از افراد، باید به سوی معرفی الگوهای موفقی که در حیطۀ دانشگاه وجود دارد، حرکت کنند. ما شاید خیلی در رسانه‌های جریان اصلی دستمان باز نباشد، اما حداقل در شبکه‌های اجتماعی مجازی می‌توانیم این کار را انجام دهیم.من فکر می‌کنم دانشگاه‌ها، کانون‌ها، انجمن‌ها و تشکل‌های دانشجویی اتفاقاً میتوانند به تولید محتوا و انتشار و توزیع آن از طریق شبکه‌های اجتماعی مجازی و رسانه‌های خودشان بپردازند و این نقطۀ قوت آنها است.
در کنار این به نظر من ما نیازمند یک پویش اجتماعی وسیع در سطح دانشگاه‌ها برای ترویج فعالیتهای داوطلبانه هستیم. این پویش چگونه ایجاد می‌شود؟ من فکر می‌کنم اگر یک دستور کار تعریف شود که بین روابط‌عمومی‌های دانشگاه‌ها، موسسات آموزش عالی و حوزۀ معاونت فرهنگی دانشگاه‌ها برنامه‌ریزی منسجم صورت بگیرد، با استفاده از ظرفیت تشکل‌ها و روابط‌عمومی‌های دانشگاهی، این اتفاق می‌افتد و این را می‌شود در قالب یک همکاری و مشارکت جمعی میان گروه‌های مختلف دانشجویی انجام داد. به نظر من روابط‌عمومی‌های دانشگاه‌ها باید بیش از گذشته به میدان بیایند و فعالیتهای داوطلبانه دانشجوها را پوشش دهند. در سطح دیگر دانشگاه‌هایی که رشتۀ هنر دارند، میتوانند از ظرفیت هنری نمونه کارهای شهید علیمرادی و دیگر گروه‌های جهادگونه استفاده کنند و این نمونه‌ها را بازتاب دهند.
پس از دکتر عبدالهی‌نژاد، دکتر علی‌اکبر تاج‌مزینانی، دانشیار گروه تعاون و رفاه اجتماعی و رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان یکی از اساتید مهمان در جلسه و بعنوان تکمله‌ای بر بحث، مطالب کوتاهی در این باره بیان کرد؛
داوطلبی در ادبیات جدید علوم اجتماعی جایگاه خاص خود را دارد
نکته‌ای را که می‌خواهم عرض کنم این است که بحث داوطلبی در رشته‌های مختلف علمی و علوم اجتماعی جایگاه خاص خودش را دارد و می‌توان از ظرفیت‌های آن بهره برد. اگر من هم بخواهم خیلی کوتاه به حوزۀ تخصصی خودم یعنی سیاست‌گذاری اجتماعی اشاره کنم باید بگویم که ما هم در این عرصه بحث داوطلبی را به خصوص در ادبیات جدید علوم اجتماعی در جایگاه ویژ‌ه‌ای مدنظر داریم؛ بعد از چند دهه که در علوم اجتماعی گاهی سیاست‌گذاری و تامین رفاه اجتماعی به سمت دولت‌محوری کامل حرکت می‌کرد و گاهی هم به سمت سپردن کامل به بازار، الان در واقع بحث استفاده از ظرفیت بخش سوم مطرح است؛ بخش سوم که داوطلبان و نهادهای داوطلبانه در آن نقش کلیدی دارند. به جای حرف زدن از بازار یا دولت بزرگ، از جامعۀ بزرگ حرف زده می‌شود که در آن ما جامعه بزرگ و نهادهای مدنی فعال اثرگذار داشته باشیم و نهادهای داوطلبانه، جز اصلی این بخش هستند.
در انتها، دبیر نشست به طرح سوالات مخاطبان از سخنرانان پرداخت و جمع بندی از مباحث مطروحه ارائه نمود. لازم به ذکر است که در هر بخش از برنامه، قطعه ای کوتاه از مستند تولیدی باشگاه خبرگزاری عطنا با عنوان «دست یاری حسین» در ارتباط با فعالیت‌ها و زندگی شهید حسین علیمرادی به نمایش درآمد که مورد توجه اساتید حاضر، دانشجویان و مخاطبان قرار گرفت. این مستند به طور کامل در صفحات مجازی خبرگزاری عطنا و وبگاه آپارات بارگذاری گردید.
خبرنگار: محمد ایزدی یونسی
منبع: عطنا
نظر شما :